SCYNTYGRAFIA WĘZŁA WARTOWNICZEGO
WĘZEŁ WARTOWNICZY
Węzeł wartowniczy (ang. sentinel lymph node,SLN) – to pierwszy węzeł chłonny na drodze spływu chłonki z ogniska nowotworowego. To do niego, jako pierwszego, następują przerzuty drogą chłonną. Usuniecie węzła wartowniczego umożliwia sprawdzenie czy rozpoczął się proces powstawania przerzutów.
Biopsja węzła wartowniczego polega na usunięciu pierwszych węzłów, najczęściej 1-3, znajdujących się na drodze spływu chłonki, a następnie poddaniu badaniu patomorfologicznemu. W przypadku stwierdzenia zmian przerzutowych w węźle wartowniczym przeprowadza się zabieg limfadenektomii regionalnej, czyli usunięcia węzłów chłonnych danej okolicy, natomiast gdy w węźle wartowniczym nie ma komórek nowotworowych – od zabiegu można odstąpić. Brak komórek nowotworowych w pierwszym węźle daje niemal 100% pewność, że kolejne, wyżej położone węzły, również ich nie zawierają.
Najczęściej biopsję węzła wartowniczego stosuje się w raku piersi i czerniaku.
W przypadku raka piersi usunięcie jedynie węzła wartowniczego z zaoszczędzeniem pozostałych węzłów chłonnych pachowych zmniejsza częstość występowania obrzęku chłonnego kończyny górnej, a także wiąże się z mniejszym zakresem operacji, szybszym powrotem do pełni sił oraz mniejszą blizną.
W celu lokalizacji węzła wartowniczego stosuje się metody umożliwiające prześledzenie spływu chłonki. Standardowym postępowaniem jest limfoscynygrafia, polegająca na podaniu w dzień przed lub w dniu zabiegu operacyjnego radiokoloidu znakowanego izotopem promieniotwórczym (najczęściej technetu-99m) w formie zastrzyku podskórnego w okolicę guza i po 2-3 godzinach wykonaniu obrazowania przy użyciu gamma kamery. Węzły, wykazujące największą aktywność na skutek nagromadzenia największej ilości znacznika, uznawane są za węzły wartownicze. Następnie podczas zabiegu operacyjnego – przy użyciu sondy scyntylacyjnej – lokalizuje się węzły chłonne i wykonuje ich biopsję (sentinel lymph node biopsy, SLNB).
Badania nie wykonuje się u kobiet w ciąży i matek – karmiących piersią.
Przygotowanie i przebieg badania scyntografii węzła wartowniczego:
Scyntygraficzna lokalizacja węzła wartowniczego nie wymaga specjalnego przygotowania. Badanie trwa około 2,5 godziny i wykonuje się je zazwyczaj w pozycji leżącej.
Badanie należy wykonać w przeddzień lub w dniu planowanego zabiegu operacyjnego.
W raku piersi wykonuje się podskórne wstrzykniecie radioznacznika (koloid znakowany izotopem technetu-99m) wokół guza (4 wstrzyknięcia) lub w przypadku zmian niewyczuwalnych pojedyncze wstrzyknięcie w okolice otoczki brodawki sutkowej w kierunku zgodnym z lokalizacją guza. Po 2-3 godzinach od wstrzykniecia radiokoloidu wykonuje się przy użyciu gamma kamery rejestrację obrazu scyntygraficznego w dwóch projekcjach.
Nie trzeba być na czczo przed badaniem, ani odstawiać leków.
Do wykonania badania nie trzeba się rozbierać, natomiast wskazane jest by ubiór był wygodny i w miarę możliwości nie zawierał części metalowych, takich jak klamry, duże guziki, szelki. Metal osłabia wiązkę kwantów promieniowania i może zniekształcić obraz scyntygraficzny. Z tego względu pacjenci proszeni są również o zdjęcie metalowych ozdób z szyi. Podczas badania nie można używać telefonu komórkowego, dlatego prosimy o wyciszenie lub wyłączenie aparatu telefonicznego na czas scyntygrafii.
Badanie jest całkowicie bezpieczne, gdyż ani znacznik, ani izotop nie wywołują uczuleń. Izotop technetu, z uwagi na małą energię promieniowania i krótki czas połowiczego rozpadu (około 6 godzin) jest stosowany w badaniach scyntygraficznych na całym świecie od ponad 50 lat. Po badaniu pacjent nie stanowi żadnego zagrożenia dla osób trzecich!
Zalecenia po badaniu scyntografii węzła wartowniczego:
W pierwszej dobie po wykonaniu badania zaleca się unikać kontaktu z małymi dziećmi i kobietami w ciąży, picie większej ilości płynów w celu wypłukania znacznika z organizmu.